|
Nederlands! Programma toelichting geschreven door Thies de Waard, Fedde Bloemhof, Hebe de Champeaux
Tijdens de coronaperiode kwam de wereld knarsend tot stilstand. De schaal van ons bestaan raakte op veel manieren danig ingeperkt, en het effect van de pandemie bracht wereldwijd discussies op gang over ons bestaan van vóór corona. Over het mondiale consumptiepatroon (de verspillende patronen, de infrastructuur en logistiek die daarvoor nodig zijn, de mentaliteit die eraan ten grondslag ligt) en de gevolgen daarvan voor de planeet en voor ons als mensen. Een soortgelijk achter-de-oren-krabben ontstond over de manier waarop we met onszelf omgaan, binnen families, en binnen de samenleving in wijken, steden, landen. In allerlei opzichten dwong Corona ons tot een pas-op-de-plaats, en tot heroverwegen en misschien (hopelijk?) zelfs herijken. Met dit programma willen we aandacht geven aan de zaken die ons tijdens de stilte die corona ons oplegde, bezighielden. Omdat we snel geneigd zijn nieuwe inzichten te vergeten zodra de vaart der volkeren ons weer meesleurt. We bundelen hiertoe de krachten van twee kamerkoren die in wisselende combinaties zullen zingen. Tevens is er een rol weggelegd voor een kinderkoor. De kern van het programma wordt gevormd door twee monumentale en belangwekkende composities, die beide over genoemde thema’s gaan, maar er vanuit verschillend perspectieven naar kijken. Raua Needmine (Curse upon Iron, 1972), van Veljo Tormis is een indringend, rauw en energiek werk voor koor en Shamaan-trommel, dat deels is gebaseerd op oude teksten uit de Finse mythologie (de Kalevala) in combinatie met nieuwere Estse poëzie. Met deze compositie vraagt Tormis op onontkoombare wijze aandacht voor onze relatie met de natuurlijk bronnen, en wijst hij erop dat alles wat de mens creëert zich tegen hem kan keren als het niet gebeurt met respect voor de levende planeet. In 1968 werd de aarde voor het eerst door mensen vanaf de maan gefotografeerd. We zien een nietig, kwetsbaar, blauw balletje in een onmetelijk groot heelal. Dit beeld inspireerde Alec Roth tot het schrijven van Earthrise (2009), een episch werk voor meerdere bezettingen, waarin hij teksten uit de bijbel aanwendt die ons wijzen op het belang van goed rentmeesterschap. Earthrise is daarmee echter geen religieus stuk; het laat zien dat juist de mens, en de mens alleen, de verantwoordelijkheid heeft voor het beheer van de planeet. We voeren het werk in dit programma uit in de bezetting voor dubbelkoor en strijkers. We vullen het programma aan met een aantal werken die eveneens onze relatie tot de natuur en tot elkaar aan de kaak stellen. To see a World van Sven David Sandström handelt op een ingetogen manier over de tegenstelling die we als mensen creëren (rijkdom tegenover armoede, de elite tegenover de kansarmen) en nodigt het publiek uit om de kwetsbare schoonheid en balans in de natuur weer te herkennen. Sandström schaart zich daarmee naast Tormis wat betreft thematiek, maar in een volkomen contrasterend idioom. Van Pēteris Vasks zingen we een aantal Klusas dziemas (silent songs) die handelen over afscheid. Met deze weinig uitgevoerde, maar bijzondere en sfeervolle werken staan we stil bij de mensen die als gevolg van pandemie niet meer onder ons zijn. Aussi bas que le silence uit de Figure Humaine van Francis Poulenc laat ons horen wat overblijft als het schone verdwijnt. De Cantate de la Paix van Darius Milhaud (met medewerking van het kinderkoor) roept op tot vrede en tot een humanere omgang met elkaar. In Mille Regrets reflecteert Hebe de Champeaux aan de hand van een persoonlijke ervaring op de toegenomen afstand en eenzaamheid die voor velen het gevolg was van de pandemie. (zie blogpost hieronder) De Stabat Mater van Nystedt was eigenlijk ook een slachtoffer van de coronacrisis. Geannuleerd in het vorige programma doordat de dirigent in quarantaine moest, werd dit stuk doorgeschoven naar Tijdens de Stilte, waar het raar genoeg ook een sleutelrol heeft gekregen in het programma. Dit stuk is een dialoog tussen cello en koor, waarin de tekst van de Stabat Mater op indringende manier samen wordt gevlochten met de muziek. De tederheid en liefde en het wenen van de moeder wordt uitgebeeld in fragiele dalende lijnen door de sopranen en alten, terwijl het verstikkende beeld van de dood en de huilende moeder met strakke herhalende noten en kruipende dissonanten wordt uitgebeeld in klank. Het het programma komt dit stuk direct na het oerstuk Raua Needmine, waarin in feiten het einde van de wereld door nucleaire oorlog wordt gepresenteerd als waarschuwing. Dat de Stabat Mater hier op volgt is een symbool van rouw. De moeder rouwt om haar kind, de mensheid rouwt om haar onvermogen om ramp af te wenden, de vrouw rouwt om de man, die de destructie grotendeels heeft veroorzaakt. Aan het einde van dit stuk is de troost van de liefde dat vanuit de moeder stroomt alomwezig. De liefde van de moeder zorgt ervoor dat, ook al sterft het lichaam, de geest de glorie van de hemels paradijs zal bereiken. In de komende decaden zal troost nodig zijn. Laat het de vrouwen zijn die de leiders worden en vanuit wijsheid en liefde regeren. De teksten van al deze muziekstukken zijn niet van het laatste jaar: ze werden reeds tien tot enige duizenden jaren vóór de coronacrisis geschreven, hetgeen onderstreept dat we ons als mensheid al erg lang bewust zijn van de gevolgen van ons handelen. We combineren de oude teksten in dit programma daarom ook juist met heel recente gedichten van Claartje Chajes, ontstaan tijdens de coronatijd. Claartje schrijft poëzie in nauwe relatie tot de belevenis van de mensen in haar omgeving, en is onder andere bekend van haar Amsterdamse Poëtische Buurtatlas. Een aantal van de gedichten zal door de kinderen van het kinderkoor worden voorgedragen – want zij zijn het tenslotte die de planeet van ons overnemen.
0 Comments
In just a few weeks time, my composition Mille Regrets will go in premiere with the multi-choral collaborative program Tijdens de Stilte. I'll express a few of my ideas here about why I wrote it.
At the time I was influenced by several severely contrasting musical genres. First of all, the influence of Pēteris Vasks, and in particular his Cello Concerto, the Dona Nobis Pacem, and of course Māte Saule, is imminent. In particular the combination of strings and voices, and the "cloud" technique are important. The second influence is pop, especially Lady Gaga. I wanted to use a harmonic structure that would be accessible and still would portray the mourning aspect of the song clearly. Gaga's at the time new album Chromatica, plus her album A Star is Born, (especially the ballads) were songs that I was listening to frequently, and I even made string cover of Always Remember Us This Way. The third influence is Purcell. I've always been gripped by the descending 4th as a bass ostinato. And lastly, I'll never forget my theory lessons in which was explained that Wagner always heightened emotional expression with extreem melodic intervals. The idea for the piece came out of immense frustration and fury about the corona restrictions. A seemingly unsolvable conundrum. The protect the fragile elderly, they were forbidden to receive visitors for months on end. In fact, their homes became prisons. Wasting away in loneliness, they were asked to spend (in many cases) their last remaining months/years in isolation from their loved ones. This blatant example of human insistence on prolonging quantity of life instead of quality of life was something that I found extremely offensive. It has a lot to do with my own past, I'm afraid. My mother was hospitalized for a very long time, and wasted away in care homes and eventually the hospital. She wrote it in her diary herself, she was no longer living, she was a shell. I still feel guilt that I (a child, and also living in a different country) didn't have the attention for her. I'm not sure she wanted to live on. She was being kept alive by endless medicines, and died at the age of 55, looking 100. Isolating elderly from their loved ones to protect them was a mistake that we should be utterly ashamed of. Couples who shared a bed for half a century, separated by the restrictions, could not see each other unless one of them was on their death bed. Elderly couldn't be touched, held, hugged, and were separated by screens, windows, plastic sheets. What kind of society have we become if we shove aside our empathy, restrict human connection for months on end for those that only have a few months left anyways? What are we saving? It's a terrible conflict. And therefore, Mille Regrets. Mille regrets de vous abandonner Et d’être éloigné de votre visage amoureuse J’ai si grand deuil et peine douloureuse Qu’on me verra vite mourir A thousand regrets at deserting you and leaving behind your loving face, I feel so much sadness and such painful distress, that it seems to me my days will soon dwindle away I added my own text for the important middle section in which a simple chorale in E flat major is sung by the sopranos and altos on the original text "Mille regrets de vous abandoner." The tenors and basses sing a cloud of text as softly as possible on the most dissonant note possible, A natural. They represent the virus. "When you breath I die, I die a little inside." The virus was/is real and did really cause casualties in the nursing homes. The question is, are we willing to sacrifice our humanity to simply prolong life, or do we embrace quality of life and family love as the more important goal? I saw my mother dwindle away during my yearly summer visits and carry that guilt, although I could not have brought any change to the situation as a young child/teenager. There was no honor and no joy in that wasting away. There was no warmth on her sterile hospital walls. I do not wish that on anybody. I made a home recording that you can see here: https://youtu.be/lhEEO4GXcxw But even better: come to the premiere! June 12th -- Dominicuskerk Amsterdam 16:00 June 18h -- Geertekerk Utrecht 20:00 June 19th -- Titus Brandsmakerk Nijmegen For tickets -- TICKETS TIJDENS DE STILTE Amsterdam https://www.ticketkantoor.nl/shop/tdsamsterdam Utrecht www.ticketkantoor.nl/shop/tdsutrecht Nijmegen www.ticketkantoor.nl/shop/tdsnijmegen The plot and ultimate ending of Avengers: Endgame left a bitter taste. While the triumph displayed and fought so hard for should be overwhelmingly ecstatic, the actual result is simply not applaudable. Thanos was right, our numbers are catastrophic, and our hubristic dominion over the earth (in the series, the galaxy) is not triumphant, it is catastrophic and suicidal. It seems like the last vestiges of religious tenacity in the scriptural quotation “Be fruitful and multiply. Fill the earth and govern it” are taking hold. However, this is simply a smoke screen. This was made apparent to me yesterday during a Financial Management class which I was so kindly invited to attend at the RSM. In this class the market value of Disney from the 1960’s until the persent was taken as a case study. Disney had reached several financial pits due to several factors: two hostile takeovers, several failing CEO’s, and more importantly, a demographic change leading to declining income. As the first is less relevant, the second and third are relevant. Birth rates having (thankfully) naturally fallen due to a several factors - having reached peak child, declining resources linked to rising cost of living, more access to family planning, higher living standard, demographics for Disney have changed causing a significant decline in sales. That combined with longer life expectancy linked to pension funds being dependant upon the success of market value, and you get a situation in which companies like Disney have every incentive to push the Pro-Life agenda. This doesn’t, of course, manifest itself in standing by the doors of Planned Parenthood with pictures of aborted babies. This has manifested itself in a much more subtle way with a gigantic impact. Disney, under the direction of CEO Bob Iger (who essentially pulled Disney out of rockbottom), bought Marvel. Marvel, full of action heroes that speak to grown-up children, therefore avoiding the demographic problem that Disney was struggling with, was in a full position to send forth a message. The message was simply put: Be fruitful and multiply. Fill the earth and govern it. Thanos is wrong and should be destroyed. The Bible lives on in Disney, but not for the betterment of humankind or human rights. The Bible lives on in Disney to increase its market value. I am currently conducting a 40-part piece by Alec Roth entitled Earthrise, inspired by the photo likewise entitled of the Earth from the moon. Niel Armstrong (Apollo 11) stated about the Earth, 'it suddenly struck me that that tiny pea, pretty and blue, was the Earth, I put up my thumb and shut one eye, and my thumb blotted out the planet Earth.' This fragility is apparent to astronaut Andre Kuipers as well, who repeats adamantly, 'this is all we have.' Now, there is reason, there is intelligence, but there is also wisdom. And what we currently have in the ant-hill that we call humanity is a whole lot of reason and intelligence, but a great lack of WISDOM based on an emotional realisation of what Andre Kuipers so simply states. So let me applaud Roth for raking through the Bible to find a more relevant text than the one that Disney perpetuates. Here are some excerpts: To the hard rock he stretches out his hand; he overturns the mountains by their roots. In the rocks he cuts out channels; and every precious thing is sought out by his eye. The deeps of the rivers he also searches; and hidden things he brings to light. But where shall wisdom be found? And where is the place of understanding? (Job 28: 9-12) Hear this, all you nations; pay heed, all you inhabitants of the globe, all you that are Earth-born, and you children of men, all as one, rich and poor: My mouth shall speak of wisdom, and the meditation of my heart shall be of understanding. (Psalm 49: 1-3) Blessed is the man that finds wisdom, and who is rich in understanding. It is better to acquire her than good of silver; and better than purest gold are her fruits. She is more precious than great riches; and all that could be desired cannot be compared with her. Length of days is in her right hand; in her left hand, riches and glory. Her ways are of beauty; and all her paths are peace. A tree of life she is to them that lay hold of her; and those who hold her fast are blessed. (Proverbs 3: 13-18) O wisdom, which came out of the mouth of the most high, reaching from one end all the way to the other, mightily and graciously ordering all things: come and teach us the way of understanding. (O-Antiphon 1) We will be performing this piece in Amsterdam, Utrecht, and Nijmegen on June 12, 18, and 19. Please see my coming up page for more information and tickets. |
RSS Feed